De werkgroep “Politiek en DV techniek” analyseert actuele politieke ontwikkelingen in de defensiesector. Zij levert onafhankelijke feiten en duiding vanuit de technologische kennis en ervaring van ingenieurs.
De werkgroep Politiek en DV techniek heeft onderstaande opmerkingen en vragen samengesteld over de Defensiebegroting 2019. Het commentaar is opgesteld op basis van openbaar beschikbare stukken en kennis en ervaring op het gebied van defensietechnologie. De opmerkingen en vragen betreffen uitsluitend technologische of daarmee verband houdende aspecten.
De paginanummers verwijzen naar de Memorie van Toelichting op de Defensiebegroting 2019. Een PDF van het commentaar vindt u hier.
Pag. 9. Defensiematerieelbegrotingsfonds
Aangegeven wordt dat een overheidsfonds wordt ingesteld om de voorspelbaarheid en schokbestendigheid van de materieelbegroting te vergroten. In de grafiek op pag.63 worden de schokken echter opgevangen door een traditionele overprogrammering. Evenmin zijn de effecten van het Defensiematerieelbegrotingsfonds in de begroting te zien.
Pag. 11. Een veilige werkomgeving
Er wordt op personeelsgebied veel aandacht besteedt aan veiligheid. O.a. wordt een speciale module “veiligheid” in opleidingen geïntroduceerd. Inherente veiligheid door grondige kennis van technologie is echter effectiever dan aangeleerde procedures.Het verdient aanbeveling de veiligheidsmodule in opleidingen niet zozeer te richten op het volgen van veiligheidsvoorschriften en procedures, maar in de gehele opleiding aandacht te besteden aan kennis en begrip van de gebruikte technologie, waardoor de het personeel zelf veiligheidsrisico’s beter kan inschatten.
Pag. 9,12. Performance indicator Investeringsquote (IQ) (1)
De werkgroep juicht toe dat de investeringsquote als indicator is KPI in de begroting en verslagen wordt opgenomen. De werkgroep is onder de indruk van de geplande IQ van 28% voor 2019 en het voornemen om het vijfjaars voortschrijdend gemiddelde snel te laten oplopen tot 28% in 2023. In de cijfers is echter niet duidelijk wat de feitelijk geplande Investeringsquote is de jaren 2020-2023 zal zijn.
Pag.12. Art. 346 VWEU en kopen van de plank
De werkgroep is blij dat art. 346 actief zal worden toegepast, maar teleurgesteld dat bij de fors groeiende investeringen het <van de plank, tenzij> beleid wordt gehandhaafd. De werkgroep is van mening dat dit beleid veelal tot introductie van oudere technologieën leidt, waardoor de militairen niet optimaal worden uitgerust en de noodzaak tot vervanging of een mid-life update zich eerder voordoet. Het kopen van de plank beleid staat vaak ook haaks op het beleid om te blijven innoveren en het Europese streven naar strategische autonomie.
Pag.12, 13. Internationale samenwerking bij materieelprojecten
In het overzicht van investeringen wordt enkele keren samenwerking met België genoemd. O.a. bij Fregatten, Mijnenbestrijdingscapaciteit en MRTT. Andere landen wordt niet genoemd.
Het lijkt gewenst om naast samenwerking met België ook samenwerking met andere Europese landen te ontwikkelen? Bijvoorbeeld met andere landen die een soortgelijke capaciteit verwerven, zoals MALE UAV, DVOW, Cyber, etc.
Pag.14. Adaptieve krijgsmacht
In het streven naar een adaptieve krijgsmacht die meer aansluit bij de maatschappij mist de werkgroep concreet beleid om innovaties van Defensie waar mogelijk sneller en beter te laten uitstromen naar de maatschappij. Bijvoorbeeld door een goede en betaalbare toegang voor Nederlandse bedrijven tot op kosten van Defensie ontwikkelde kennis.
Ook mist de werkgroep een beleid waarbij bij innovaties beter gebruik maken van moderne financieel-economische mogelijkheden die de maatschappij biedt. Bijvoorbeeld door dual use innovatie te stimuleren, waarbij investeerders een deel van de investeringen kunnen dragen. Of door te betalen voor gebruik in plaats van kostbare investeringen in eigendommen te doen.
Pag. 16 Innovatiestrategie
Het beleid van de Europese Commissie is gericht op strategische autonomie van Europa. Daarnaast streeft Europa naar verdere samenwerking bij o.a. R&D en een open defensiemarkt. Het lijkt daarom van groot belang om onze industrie slim te positioneren in deze nieuwe ordening en goed voorbereid te zijn op de open Europese Defensiemarkt. Thema's van het innovatiebeleid zouden daarom zodanig moeten worden gekozen, dat unieke Nederlandse technologie een bijdrage aan deze strategische autonomie kunnen geven. Met name omdat deze Nederlandse excellente technologie en producten vaak relatief goed en goedkoop zijn.
De rol van Defensie als launching customer wordt niet meer genoemd. Defensie kan deze rol in de vorm van een innovatiepartnerschap volgens de aanbestedingswet 2016 zonder financieel risico spelen. Dat zou een uitdaging voor bedrijven en private investeerders kunnen zijn om met inhoudelijke hulp van Defensie hoogwaardige technologie te ontwikkelen. De door Deloitte berekende kans dat slechts 0,5% van de start-ups innovaties succesvol is kan dan enorm oplopen.
Pag. 62. Planning investeringsbudget
In de grafiek op pag. 62 staat de intentie om het feitelijke investeringsbudget van 2021 tot 2023 weer af te bouwen. De gepresenteerde over-en onderprogrammering toont dat voor omstreeks 6 miljard aan plannen de komende jaren in werkelijkheid niet zal worden gerealiseerd, maar pas veel later.
Pag. 63, 63. Investeringsquote (2)
De gepresenteerde roze budgetlijn in de grafiek op pag. 63 geeft aan dat de gerealiseerde investeringsquote lager zal blijven dan op pag. 12 en pag. 64 gemeld en al snel weer verder zal teruglopen tot 20% of lager. De hogere plancijfers in de grafiek op pag. 64 lijken gebaseerd op de gemelde overprogrammering die niet werkelijk zal worden gerealiseerd.
De KIVI werkgroep is van mening dat door de steeds toenemende snelheid van technologie-ontwikkeling en de verdergaande automatisering, robotisering en inzet van Artificial Intelligence (AI) de investeringquote planmatig juist verder zou moeten stijgen.
Pag. 69. Wijziging project/scope
Projectwijzigingen tijdens de realisatiefase zijn i.d.d. grote risico’s die koste-wat-kost vermeden of zeer streng beheerst moeten worden. Defensie heeft hier bij de Walrusaffaire in 1980 pijnlijk kennis mee gemaakt en V&W o.a. met de Betuwelijn en A73 tunnels. Gebrek aan technische kennis van voldoende diepgang op de juiste beslis-posities (bij DS en DMO) is ook nu weer de grootste bedreiging bij dit risico-aspect.
Pag. 71. Risico’s bij Voorzien in Infrastructuur
Hier wordt gesteld: “Tevens moet de capaciteit van het Rijksvastgoedbedrijf worden uitgebreid om de grotere vraag van Defensie volledig te realiseren.”
De werkgroep is van mening dat in het kader van de adaptieve krijgsmacht gezocht kan worden naar andere manieren van aanbesteden, zodat door samenwerking met de civiele markt de belasting op het rijksvastgoedbedrijf kan worden verminderd. Hier valt een win-win te behalen. Het RVB zal als eigenaar van de defensielocaties wel altijd een een speler blijven.
Pag. 107-125 Toezeggingenoverzicht
Onderstaande toezegging in het AO van 26 mrt 2015 is nog niet afgedaan, maar wordt niet meer genoemd:
De Minister is bereid het gesprek aan te gaan over de mogelijkheden van een privaat investeringsfonds en zal de Kamer hierover informeren.
Duurzaamheid en energietransitie
In de begroting wordt niet verwezen naar duurzaamheidaspecten en de energietransitie, terwijl de regeringen van alle EU lidstaten per 1 jan 2019 moeten vaststellen hoe zij de doelen van “Parijs” gaan halen. Bovendien is er een intensief maatschappelijk debat over dit onderwerp. Voor Defensie is dit onderwerp juist nu van speciaal belang, omdat de meeste van de voorgenomen grote investeringen tot ver na de peiljaren 2030 resp. 2050 zullen meegaan. Volgens het beleid van “Parijs” zullen de huidige vormen van fossiele brandstof tijdens de levensduur van de nieuwe capaciteiten verdwijnen.
_____________________________
Den Haag, 4 oktober 2018
Meer informatie over de werkgroep Politiek en Defensietechniek vindt u via deze link.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met de werkgroep via E: politiektechniek@kividv.nl
Wilt u de commentaren en adviezen van de werkgroep per email ontvangen? Meldt u dan aan voor onze mailinglist.
Disclaimer: De gegeven feiten en meningen zijn gebaseerd op open bronnen en op de kennis en ervaring van werkgroep leden.
Als onderdeel van de beroepsvereniging KIVI is de werkgroep onafhankelijk van politieke partijen, overheden en bedrijven.
Dit is geen officieel standpunt van KIVI. De vereniging aanvaardt geen aansprakelijkheid voor hetgeen door de werkgroep of haar leden naar voren is gebracht.
Foto: KVBK