KIVI-directeur Micaela dos Ramos en Jasper van Alten, Coördinator hogescholen, wetenschap en thema’s, schreven een opiniestuk in het Financieel Dagblad.
In het FD van 29 januari schrijven Barbara Baarsma en Koert van Buiren dat de overheid het lek in de Wet Overheid en Markt moet dichten. Als voorbeelden worden jachthavens, private zwemscholen en campings genoemd. Inhoudelijk valt er vast veel te zeggen over deze casussen, maar het dichten van het lek reikt verder dan enkel het beschermen van het belang van een lokale ondernemer. Het schaadt ook de innovatiekracht van Nederland.
Wereldwijd spelen overheden een belangrijke rol in het innovatief vermogen. Zaken als internet, deltatechnologie en wafersteppers (ASML) danken hun oorsprong aan directe of indirecte overheidsinterventies. De overheid heeft vele gedaantes als het gaat om het vernieuwen van de markt. Meestal kan pas achteraf gezegd worden of de overheidsinterventies effectief zijn. De vraag is nu of we geen kansen missen als we overheden te veel beperken in het ondernemen.
Zo hebben lokale overheden een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van elektriciteitsbedrijven en kabeltelevise. De overheid heeft met behulp van die technologieën een markt gecreëerd of verbeterd en overgedragen aan de markt. Wanneer en welke overheid zelf actie moet ondernemen en wanneer zij, eenmaal tot wasdom gekomen, zich weer moet terugtrekken van de markt is niet zo maar eenduidig te bepalen.
Momenteel staan slimmer en schoner produceren en het hergebruiken van afval of reststromen hoog op de agenda. Naast het uitdelen van subsidies door de landelijke overheid hebben lagere overheden een grote rol in de circulaire economie. Denk aan het ophalen en verwerken van afval. Hergebruik van materialen verandert de markt en de rol van alle spelers in die markt. De rol van de overheid en bedrijven zal mede door nieuwe technologieën ook in de tijd veranderen. Die rol van de centrale overheid is door achterhaalde regelgeving vaak eerder belemmerend dan stimulerend.
Voor het ontwikkelen van nieuwe technologie voor de circulaire economie is het bijvoorbeeld geen raar idee om waterschappen nu een beetje te laten ondernemen. Zij hebben op dit moment de wettelijke taak om afvalwater te zuiveren. Door de installaties op het zuiveringsterrein aan te passen worden na toevoeging van andere reststromen uit de industrie waardevolle grondstoffen en energie geproduceerd. Daarmee wordt deze overheid een producent die op de markt van grondstoffen concurreert.
Is dat oneerlijk? Wellicht op korte termijn wel, want verschillende ondernemers missen soms het kapitaal, de kennis, ervaring, schaalgrootte en soms de wettelijke bevoegdheid om op dit moment hetzelfde te doen. Wat je wel ziet is dat in het kielzog van de ondernemende overheid allerlei vernieuwende bedrijven opbloeien en een voorsprong op de mondiale markt cadeau krijgen. Uiteindelijk zie je dat binnen de overheid ontwikkelde bedrijvigheid toch weer door (vernieuwde) marktpartijen wordt opgepakt. De overheid moet inderdaad terughoudend zijn met zelf ondernemen, maar ook bij het reguleren van de markt voor de ondernemende overheid past bescheidenheid. Dat lek in de huidige wet is een opening voor innovatie, die we niet moeten dichten met extra regels.
Over de schrijvers: Micaela dos Ramos is directeur van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI), Jasper van Alten is daar coördinator hogescholen, wetenschap en thema’s.
Lees hier het opiniestuk op de website van het Financieel Dagblad.