Benoem een spoorcommissaris!
De uitschieters in het weer hebben laten zien dat onze railinfrastructuur veel, maar niet alles aankan.
Niet onlogisch want het is vaak lang geleden aangelegd, met de eisen en de kennis van toen, en wordt in stand gehouden met de keuzes van nu. Hoewel onderhoud en investeringen al jaren vrijwel minimaal zijn, is het de railbranche gelukt het maximale uit het huidige systeem te halen. Zo is er veel bereikt qua beheersing van storingen en kosten. Maar we zitten op de rand van het onmogelijke met het spoor. Om aanzienlijke stappen te zetten in beschikbaarheid en capaciteit zijn substantiële keuzes en investeringen nodig in materieel en infrastructuur. Dat is geen kraan die je opendraait: we moeten ontwerpen maken, monteurs opleiden, materieel bestellen. Dat kost jaren en met bouwen zijn we de komende decennia bezig.
ERTMS, het beveiligingssysteem waarbij meer treinen korter achter elkaar kunnen rijden, is een mogelijkheid om de vervoerscapaciteit op het spoor te vergroten. Ook het voedingssysteem omzetten naar 3 kilovolt gelijkspanning (makkelijk voor ProRail, moeilijk voor NS), het uitbreiden van de knooppunt-, perron- en opstelcapaciteit en vervanging van de baanlichamen, die soms meer dan honderd jaar oud zijn, zijn voorbeelden waardoor de vervoerscapaciteit kan worden vergroot.
Om deze uitdagingen aan te pakken is integrale aansturing, besluitvorming en financiering, specifieke kennis én publiekscommunicatie nodig. Maar geen van de betrokken partijen is daar nu toe in staat: NS niet, ProRail niet, de leveranciers en aannemers niet, het ministerie niet. Wiens missie is dit dan, om te voorkomen dat het niemands missie wordt? Veilig, groen, betrouwbaar en betaalbaar spoor is in ieders belang. Het mandaat hiervoor ligt bij de minister. Die kan besluiten dit zelf te doen of een commissaris benoemen die dit proces gaat aansturen. Die zal in ieder geval moeten kunnen bouwen op een staf uit alle geledingen die wél over macht, kennis, geld en autoriteit beschikt.
In het verleden zijn er, toen de noodzaak duidelijk werd, door de BV Nederland daadkrachtige organisaties neergezet om binnen een afdoende tijdsbestek een vastomlijnd doel te bereiken. Zo werd de Deltadienst opgezet om het Deltaplan voor te bereiden en uit te voeren.
Voorkeur heeft dan ook een ‘Commissie Spoor’, met een mandaat voor tien jaar en een strak omschreven opdracht: ontwikkel een visie over hoe de Nederlandse spoorinfra er over tien en twintig jaar uit moet zien. Verwerf de noodzakelijke steun en middelen voor deze visie. Doe datgene wat nodig is om het Nederlandse spoor geschikt te maken voor de toekomst. Toekomstige generaties zullen ons er dankbaar om zijn.
Erland Tegelberg
KIVI-afdeling Railsystemen
