De KIVI-bijeenkomst 5G Toepassingen op 20 februari jl. georganiseerd door KIVI-Telecommunicatie (KIVI-TC) bestuurslid ir. Hein Franken, werd prima bezocht door circa vijftig KIVI en TSOC leden.

De eerste spreker ir. Erik Brands, KPN programma manager 5G liet met een video het verschil en de noodzaak voor 5G zien (4G verbindt mensen, 5G verbindt de maatschappij). Voor KPN is een forse uitbreiding van radiospectrum en capaciteitsuitbreiding noodzakelijk om de jaarlijkse groei in mobiel communicatie verkeer (66% in 2017) op te vangen.

Met 5G neemt de spectral efficiency t.o.v. 4G met een factor 3 toe (bits per Herz: van 3G naar 4G was destijds 7x, we komen hiermee steeds meer in de buurt van de natuurkundige limiet). Veel meer winst zit in het toepassen van MIMO – multiple input multiple output antennes, 5G antennes hebben n.l. tot wel 64 zenders en 64 ontvangers. Hierdoor kan de snelheid van de overdracht per abonnee 10x+ omhoog.

De nieuwe 5G PIONEER-banden liggen in de 700 MHz (32MHz veiling NL in 2019), 3,5GHz (400MHz) en 26GHz (3,25GHz). De bijbehorende beschikbare bandbreedte dient te worden verdeeld over de drie Nederlandse mobiele operators. Het KPN energiegebruik zal vermoedelijk niet hoger worden door energie sparende maatregelen. Bij vervanging wordt energiezuinigere en efficiëntere apparatuur ingezet).

Alleen 3,5G band heeft komende jaren de capaciteit voor hogere bitrates. Het feit dat defensie de 3,5G frequentieband pas in 2022 vrijgeeft, zal Nederland vermoedelijk hinderen omdat apparatuur en handsets de wereldwijde 3,5G standaard (Azië en US) zullen volgen. zie artikel: KPN claims Netherlands spectrum policy risks 5G ‘false start March 14, 2017

KPN strategie voor 5G richt zich op:

a) Verhogen Communicatie en data overdracht voor bijvoorbeeld fixed wireless internet toegang in rurale gebieden;

b) Ultra Reliable (99,999%) low latency 5G diensten aanbieden op 700MHz voor OOV, Logistieke organisaties, Fabrieken, Smart meters; Smart Farming etc.

De presentatie wordt door KPN niet voor publicatie vrij gegeven. In de publicatie "KPN Technology Book 2016" is de KPN strategie met o.a. 5G goed beschreven.

De tweede spreker: ir. Toon Norp TNO, voorzitter 5G services van 3GPP gaf aan dat de 5G meer is dan “4G on steroids” en ging specifiek in de op de 5G toepassingen per sector, zoals:

5G voor de gezondheidszorg “Tactile internet” met eisen: Overal bereik, 100% dekking en laag batterijverbruik. Dit is op te lossen met: Spaarstand device en indirecte communicatie (via andere devices).

5G voor de maak-industrie (bv. auto fabriek met honderden robots) met eisen: Lage vertraging, grote dichtheid, hoge betrouwbaarheid. Dit is op te lossen met: Locale 5G netwerken op Ethernet gebaseerd (één robot in de fabriek heeft vele sensoren).

5G voor logistiek: "Tracking and Tracing" van containers met eisen: Hoge beschikbaarheid, dekking in afgelegen gebieden. Dit is op te lossen met door integratie met satellietcommunicatie en indirecte communicatie (onderste containers op schip geven data door aan hoger gelegen containers)

5G voor verkeer met communicatie tussen verkeer en met de wegkant met eisen: Lage vertraging en directe communicatie, robuust tegen netuitval. Dit is op te lossen met directe communicatie, Mobile Edge Computing, QoS monitoring, waarbij verschil in communicatie de voorrang en prioriteit aan de informatie van de sensoren van het voertuig (auto) wordt gegeven.

Tot slot liet Toon de op opzet van het project 5Groningen zien met een scala aan voorbeelden en voorgenomen proefnemingen met vele partners en de overheid (Agentschap Telecom, (ngo's, kennisinstituten, agrariërs (sensor aardappel) en adviseurs), zie 5groniningen.nl en vertelde hij over plannen met 5G trials in Amsterdam rondom Euro2020 en de Floriade 2022 en de Autopilot trials in de Helmond-Eindhoven regio.

De derde spreker ir. Bram van den Ende, senior projectleider bij TNO, ging in op de ontwikkeling van een "5G Vertical" voor diensten in de context van Openbare Orde en Veiligheid.

Het bestaande systeem C2000 functioneert op zich goed, maar heeft geen mogelijkheden voor data overdracht (kaarten, beelden, handboeken, etc.). C2000 krijgt een levensduur verlenging tot 2025.Om de ontwikkeling van een geïntegreerde, op de OOV-sector toegesneden netwerk mogelijk te maken, waarbij naast spraak ook real-time informatie tussen professionals kan worden uitgewisseld, inclusief de meldkamer, is een op 5G-technologie geënt hybride dienstverleningsmodel wenselijk.

Bram gaf een doorkijk naar een oplossingsrichting gebaseerd op de in opkomst zijnde slicing techniek en met gebruikmaking van een robuuste met commerciële MNO’s gedeelde (shared) basisinfrastructuur. Deze en andere "Verticals" komen bij slicing geheel software matig tot stand en hierbij kunnen verschillende frequentiebanden een rol spelen. Voor OOV wordt de 700 MHz band van belang maar kan de beschikbare capaciteit in hogere ook goed van pas komen, juist bij grotere calamiteiten waarvoor de 700 MHz band niet voldoende capaciteit kan bieden. Om tot een robuuste dienstverlening te komen qua dekking en capaciteit zijn overeenkomsten met meerdere MNO’s nodig betreffende het gebruik van hun radiotoegangsnetwerk. De noodzaak voor een eigen ad-hoc netwerk (eventueel i.s.m. Defensie) dat lokaal en acuut kan worden ingezet blijft nodig in bepaalde bijzondere situaties (midden op het IJsselmeer). TNO heeft in januari het rapport gepubliceerd (link is vermeld op de KIVI-TC site verslag 5G Toepassingen), verder TIME for Innovation - TNOTIME.

Na vele geanimeerde vragen en antwoorden volgde het slotwoord van ir. Huib Ekkelenkamp (Vz. - KIVI-TC) en werd de discussie voortgezet onder het genot van een drankje.

 

Mobile World Congres 2018 Recap by Zinwave:

Last week we were in Barcelona for Mobile World Congress, the largest wireless tradeshow of the year. While there were plenty of new gadgets on display, the real heart of the show is in wireless network infrastructure. This was a place for industry leaders to showcase their latest technology while convening to form a consensus on the future of connectivity technology and a roadmap for the next year of development.

Actuele informatie van 5Groningen over de pilots en het gebruik van de frequenties voor 5G

in de

Nieuwsbrief 5Groningen nr. 15 19-04-2018

Nieuwsbrief 5Groningen nr. 14 19-03-2018

 

 

Onderzoek: 5G is ideaal voor Industrial Internet of Things door Redactie IoT Journaal15 augustus 2018

5G, de snellere opvolger van het huidige 4G-netwerk voor draadloze communicatie, komt de laatste tijd met name in de belangstelling als dé faciliterende technologie achter de zelfrijdende auto. Maar het is ook ideaal als communicatie-infrastructuur voor industriële IoT-toepassingen (‘IIoT’). Dat blijkt uit een rapport opgesteld door het toonaangevende Duitse onderzoeksinstituut Fraunhofer Institute for Practical Technology IPT en de Zweedse netwerkleverancier Ericsson. Het rapport is gratis via IoTJournaal te downloaden (8 pagina’s, 500 Kb, PDF) of hier.

Binnen 5G kan de LiFi worden geïntergreerd. LiFi is draadloos internet via licht d.mv. LED's. zie verder Wat is LiFi?

Omschrijving

De Afdeling voor Telecommunicatie en de Afdeling voor Defensie en Veiligheid van het KIVI nodigen u uit voor de thema-avond “5G Toepassingen”.

Vele oudere jongeren die nog met een floppy disk hebben gewerkt, verbazen zich er rijdend in de trein echt niet meer over dat hun Samsung een Netflix aflevering streamed(10megabit/sec) met een prachtig ononderbroken scherp beeld en synchroon geluid. De techniek die dit mogelijk maakt heet 4G(LTE)en bouwt voort op eerdere innovaties in 3G(UMTS 2Mb)en 2G (autotelefoon 0,3Mb).

Zijn we dan nu klaar voor de komende 10 jaar? Neen!
Er zijn een aantal sectoren waarbij de huidige 4G specs met 100msec latency echt onvoldoende zijn: denk aan:
- de binnenkort zelfrijdende auto’s,
- tele-medicine, internet
- bestuurde robots in fabrieken,
- IoT met vele toepassingen,
- real time beslissingen in het veiligheidsdomein.

De ontwikkeling van toepassingen voor 5G mobiele netwerk gaat momenteel zeer snel, een thema-avond aan betreffende 5G met toepassingen, vanuit draadloze telecommunicatie netwerken, is dan ook op zijn plaats.

De sprekers zullen de laatste stand van zaken aangeven en een doorkijk geven aan de toepassingen, die nu bekend zijn en al enige tijd worden getest.

De sprekers zijn
ir. Erik Brands – KPN business development 5G met Roadmap Nederland:
ir. Toon Norp van TNO Networks, voorzitter wereldwijde 3GPP-standarisatie commissie 5G; en
ir. Bram vd Ende – TNO Networks OOV-sector zullen u door de vele uitdagingen heen leiden:
– hoe de wereldwijde interpretabel 5G specificaties momenteel tot stand komen;
- scenario’s voor investeringen in fijnmaziger antenne netwerken
– en meenemen in een wereld van uitdagingen.

Een goede introductie op het thema vormt de "Korte cursus 5G",zie links, van de deskundige Toon Norp TNO, die deze speciaal voor het testgebied 5Groningen heeft opgesteld.

Een verdere doorkijk naar de ontwikkeling van het 5G netwerk is te zien in het METIS 202 project, zie link:

"The project METIS II 2020 provide the 5G collaboration framework within 5G-PPP for a common evaluation of 5G radio access network concepts and prepare concerted action towards regulatory and standardisation bodies."

Vanaf half zeven is er gelegenheid om een broodje te nuttigen.

De avond begint om 19.00 uur en zal eindigen rond 21.00 uur.

Daarna is er gelegenheid voor het stellen van vragen en om te netwerken.

Spreker(s)

ir. Erik Brands – KPN business development 5G

ir. Toon Norp is senior business consultant bij onderzoeksinstituut TNO is één van de 5G-expert in zijn functie, als ir. Toon Norp van TNO Networks, voorzitter wereldwijde 3GPP-standarisatie commissie 5G.

ir. Bram van den Ende – TNO Networks OOV-sector

Locatie

KIVI gebouw

Prinsessegracht 23, 2514 AP Den Haag

Organisator

Telecommunicatie

TNO en KPN

Naam en contactgegevens voor informatie

ir. Hein Franken tel 06 15 43 86 83

hein.franken@gmail.com

5G in het kort door Toon Norp

Amsterdam Arena bij Europese 5G test

METIS 5G PPP

Over 5Groningen (testen 5G)

Documenten