Ingenieur van het Jaar 2025

Meike Nauta maakt begrijpelijke en verantwoorde kunstmatige intelligentie (AI), die aangeeft waarom ze tot bepaalde conclusies komt. Haar toepassingen hebben oog voor degene om wie het uiteindelijk draait: de gebruiker.

"Verrast en vereerd" was Meike Nauta toen ze hoorde dat ze bij de finalisten voor de Prins Friso Ingenieursprijs zat. Toch is het niet de eerste keer dat de dertigjarige informaticus en datawetenschapper in de prijzen valt. In 2018 won Nauta de KHMW-prijs voor de beste masterscriptie van Nederland over IT, in 2023 voltooide ze het beste proefschrift van het jaar van de Universiteit Twente. Het onderwerp waaraan ze werkt: begrijpelijke en verantwoorde AI.

"Kunstmatige intelligentie is vaak een black box. AI komt met een antwoord op een vraag, zonder dat de gebruiker weet welke redenering daarachter zit."

Dat kan ook anders, dacht Nauta en tot verbazing van sommige collega’s lukte het haar inderdaad met een andere vorm van AI te komen. "Deze variant geeft aan hoe die aan antwoorden komt, dus dat die bijvoorbeeld een vogel als roodborstje identificeert vanwege de rode voorkant en korte snavel. De gebruiker kan vervolgens kiezen om op andere kenmerken te selecteren of AI corrigeren als de redenering niet klopt."

Technische nerd

Nauta geeft les aan de universiteit, maar is vooral actief als consultant bij Datacation, waar ze het gebruik van AI stimuleert bij bedrijven en maatschappelijke organisaties. Zo ontwikkelt ze AI om op CT-scans alvleesklierkanker te onderscheiden van littekenweefsel voor het Universitair Medisch Centrum Utrecht, AI om schade aan wegen te detecteren op dronebeelden voor gemeenten en de AI-assistent Boekbot die boeken aanbeveelt aan jongeren om leesplezier te bevorderen.  

Nauta: "En altijd verantwoord en met oog voor de gebruiker. Ik houd ervan om de technische nerd uit te hangen, dus oplossingen bedenken en die wiskundig uit te werken en te programmeren. Maar waar het me écht om te doen is, is dat die oplossingen vervolgens hun weg vinden in de maatschappij."

Uitlegbare AI

Mede daarom geeft ze lezingen aan belangstellenden over wat AI is en hoe AI werkt. "Over de mogelijk­heden én de beperkingen. Ik wil dat iedereen over AI kan meepraten. Het is belangrijk dat er een maatschappelijke dialoog over het gebruik ervan op gang komt en niet een dialoog van een selecte groep experts."  

Aan studenten – onder wie ook werkende professionals – doceert Nauta hoe AI uitlegbaar en verantwoordelijk is te maken. "AI mag niet de touwtjes in handen krijgen, de macht moet bij de mens liggen. Maar daar kan AI wél een krachtig instrument bij zijn." 

Of, zoals haar slogan luidt: Power to the people, with the power of AI! 

Tekst: Pancras Dijk, De Ingenieur

"Wij kunnen bijdragen aan schonere luchtvaart."

Hij werkte al voor en met verschillende Nederlandse bedrijven die technologie voor vliegtuigen ontwikkelen. Nu heeft Mark Ommert zijn vizier gericht op het verduurzamen van de luchtvaart.

Hoewel hij maar net 28 jaar is geworden, werkte Mark Ommert al voor een onderwijs- en een kennisinstelling, een fabrikant van elektromotoren, een producent van vliegtuigconstructies en twee ontwikkelaars van duurzame vliegtuigen. 

Eind vorig jaar trad hij in dienst van brancheorganisatie Netherlands Aero­space Group (NAG). "Dat ik in zo’n korte tijd door een groot deel van het proces van het ontwikkelen van een vliegtuig ben gelopen, is vrij uniek. Nu kan ik deze kennis en kunde inzetten voor het bredere ecosysteem."

Een opvallend project deed Ommert bij hogeschool InHolland in Delft, waar hij in 2019 afstudeerde als luchtvaartingenieur. Samen met collega’s leidde hij het ombouwen van een klein zelfbouwvliegtuig tot een elektrisch aangedreven toestel. "Meer dan tweehonderd studenten en onderzoekers werkten mee, samen met de industrie, kennisinstellingen en autoriteiten. Dit project leverde niet alleen een testplatform op voor de industrie, maar ook nieuw onderwijsmateriaal om ingenieurs op te leiden voor de laatste behoeften vanuit de industrie."

Samenwerking en kennisdeling

Bij NAG versterkt Ommert het ecosysteem van Nederlandse bedrijven in de luchtvaart, van startups tot grote bedrijven en instellingen. "Ons land kan een significante positie veroveren in de duurzame luchtvaart. We hebben een enorme innovatiekracht, maar dan moeten innovaties wel worden omgezet in commercieel toepasbare producten." 

Binnen het Groeifondsproject Luchtvaart in Transitie richt Ommert zich op kennisdeling, samenwerking en internationale positionering. "Dit draagt bij aan duurzame luchtvaart en meer Nederlands verdien­vermogen en werkgelegenheid."

Investeren in mensen

Ingenieurschap draait voor Ommert om vindingrijkheid en het omarmen van onzekerheden. "Je moet de problemen herkennen en oplossingen vinden."

Ingenieur zijn gaat voor hem verder dan technologie. Het betekent ook investeren in mensen en inspireren van de volgende generatie ingenieurs. Daarom is Ommert bestuurslid bij Young NAG, waar hij young professionals verbindt en techniek promoot.  

Zijn advies aan toekomstige ingenieurs: "Stap je nu in de techniek, waar dan ook, dan ga je een enorm gave tijd tegemoet. Pak die kans, verbeter jezelf elke dag 1 procent en voor je het weet heb jij ook impact gemaakt om de wereld een stukje mooier te maken."

Bekijk de video van Mark over zijn werk.

Tekst: Jim Heirbaut, De Ingenieur

"Ondernemend ingenieurschap is zo gaaf."

Hij is ondernemer, ingenieur en nog veel meer. Waarom elektrotechnisch expert Johan Paulides zo actief is? Om "samen met anderen grote dromen waar te maken" – zoals de elektrificatie van Nederland.

Pas als aan een geslaagde innovatie minstens vijf mislukte pogingen zijn voorafgegaan, ervaart Johan voldoening, zegt althans zijn vader over hem. Johan Paulides is mede-eigenaar van de Advanced Electromagnetics Group, een bijna honderd jaar oud familiebedrijf dat is gespecialiseerd in elektromagnetisch ontwerp en de productie van elektrische accu-gevoede aandrijvingen. Of, in Paulides’ eigen woorden: "Wij werken aan de elektrificatie van Nederland."

Innoveren, sociaal ondernemen en inspireren zijn de kernwaarden van Paulides’ ingenieurschap. De reeks innovaties die hij op zijn naam heeft staan, is lang: van bijzondere elektrische aandrijvingen tot een energievloer die kinderen (en stiekem ook ‘grote’ mensen) laat zien hoeveel moeite het kost om energie op te wekken.

Energie uit de golven

Opzienbarend is ook de Wavehexapod, die met drie boeien optimaal gebruikmaakt van de continue, driedimensionale beweging van golven, om die via zes ­generatoren om te zetten in elektriciteit. De innovatie is geschikt voor gebruik in bijvoorbeeld offshore wind­parken, waar die de energieopbrengst fors kan ver­hogen. Of Paulides er trots op is? "Voor mij is trots niet zo ­belangrijk, hooguit voel ik voldoening dat we met elkaar iets hebben bereikt."

Trots is Paulides wel op alle innovaties door ingenieurs die hij in de loop van de tijd heeft begeleid. En dat zijn er vele. Zo werkt Paulides al jaren samen met studententeams als het Brunel Solar Team (TU Delft) en Electric Superbike Twente. "Het mooiste vind ik als theorie en praktijk samenkomen. Door mijn ondernemende instelling is al veel elektromechanische theorie inmiddels werkelijkheid geworden. Ondernemend ingenieurschap is zo gaaf!"

Sociale media

Om anderen daarvan te overtuigen, startte de AE-Group het socialemediabedrijf Tikkieland. "Daarmee proberen we jongeren enthousiast te maken voor techniek en ook bedrijven te steunen hun eigen community op te bouwen."

Paulides wordt gedreven door de ambitie ‘samen met anderen’ dromen waar te maken. Waarin hij tekortschiet? "Ik denk te weinig na over hoe ik mijn tijd indeel. Door het recente overlijden van mijn vrouw is dat nu een hoofdvraag geworden, hopelijk tijdelijk, waarop ik nog een antwoord moet vinden. Ik heb geen haast om innovaties morgen al als product te zien, maar wil wel altijd stappen zetten. Als ik een kans zie, ga ik er daarom onmiddellijk voor. Zakelijk een goede eigenschap, persoonlijk een soms wat mindere." 

Bekijk de video van Johan Paulides over zijn werk.

Tekst: Pancras Dijk, De Ingenieur