KIVI Future Society Dag

Dagverslag KIVI Future Society Dag 9 maart 2019

KIVI KLIMAAT RAPPORT

Opening
Op 9 maart 2019 om 11:00 opende de KIVI Future Society Dag over het KIVI Klimaat rapport georganiseerd door de redactie van het rapport. Een groep van ongeveer 80 leden kwam deze zaterdag bijeen. De opening zou bestaan uit een presentatie met uitleg over het rapport en een presentatie van hoofdbestuurder Diederik Samsom. Helaas kon Diederik Samsom er last minute niet bij zijn.

In de presentatie over het rapport werden het doel , de kaders, het programma voor de dag uitgelegd en de vraag om hulp bij het schrijven van het rapport aan de leden gesteld. Het Klimaatrapport gaat alle 32 technieken in het Klimaatakkoord en additionele technieken die CO2-uitstoot verminderen onder de loep nemen en vergelijken. Op deze manier moet er een overzicht komen voor de maatschappij wat er mogelijk is met deze technieken. Dit moet burgers en politici helpen bij de keuzes om het klimaatakkoord tot 2030, en verder naar 2050, goed uit te kunnen voeren. De volledige presentatie is terug te lezen in de presentatie op de activiteitenpagina.

De dag was verder opgedeeld in verschillende ruimtes waar leden aan klimaattafels hun inbreng konden geven over de daar besproken technieken. Hieronder volgt per tafel een kort verslag.

Industrie
Er was grote belangstelling voor de onderwerpen elektrificatie, waterstof en CCS (Carbon Capture Storage). Elektrificatie werd gezien als een erg breed onderwerp met toepassingen met hoge TRL, maar andere toepassingen met lage TRL. Nog steeds zouden STEG toepassingen met (aard of groen) gas tot een hoge reductie van CO2 kunnen bijdragen. Waterstof werd als belangrijke toekomstige energiedrager gezien, maar niet in laagwaardige toepassingen (gebouwde omgeving) door het energieverlies. CCS werd als onomstreden optie gezien, ondanks "Barendrecht". De sessie over geothermie, aquathermie en warmtepompen was minder druk bezocht, voornamelijk vanwege overlap met soortgelijke sessies die aan andere tafels plaatsvonden en beperkte toepassingsgebieden in de industrie.

Gebouwde omgeving
Goede discussies met veel specialistische kennis. Belangrijkste aandachtpunten die naar voren kwamen waren: carbon footprint van maatregelen (productie van bijv. zonnepanelen), gedrag van de consument waardoor significante inspanningen dienen te worden geleverd, de beperking door bestaande regelgeving (bouwbesluit etc.) waardoor nieuwe technieken niet uit de verf komen en tot slot de noodzaak van isolatie.

Mobiliteit
Tijdens de verschillende sessies bij mobiliteit ging het er leuk aan toe. Bij de eerste sessie bleek dat ‘brandstoffen’ en ‘waterstof’ nog te breed waren en was het lastig om een goede discussie te houden. Voor deze onderwerpen zijn we daarom nog op zoek naar experts, ook als dit maar om een kleiner gedeelte van ‘brandstoffen’ gaat. De tweede sessie had als onderwerpen elektrisch rijden en zonne-energie. Hier waren wat minder mensen aanwezig, wat er voor zorgde dat er makkelijker werd gediscussieerd. Uit beide sessies zijn zeker dingen geleerd, maar we zijn er nog lang niet. 

Landbouw
Hoewel de 1e bijeenkomst van de dag aan de KIVI klimaat tafel met thema Landbouw niet werd gekend door en hoge opkomst zaten er wel drie mensen die buitengemeen betrokken waren met het onderwerp. Er ging al snel een discussie over lokale afvang van CO2 uit de lucht bij tuinders, wat tegen de meetlat van geld en techniek van concurrerende technieken werd gelegd. (NB
CO2 toevoer aan kassen is belangrijk sinds veel tuinders hun warmte uit de grond halen, ipv gasinstallaties, en zodoende geen CO2 ontvangen). De opzet van Mentimeter bleek niet opgewassen tegen zoveel inhoud, waardoor snel werd uitgeweken naar de mindmap methoden op een flip over.

Met een verdubbeling aan deelnemers t.o.v. de eerste sessie is de sessie zeer gemoedelijk verlopen. Geothermie was voor de mijnbouwers en drillers in de zaal weinig nieuws. De te verwachten technische uitdagingen zijn overzichtelijk, even als de risico's. Grote innovaties zijn niet te verwachten. Als de duur verlengt kan worden om een put open te houden, kan de maximale putwarmte in 40 jaar worden opgepompt. Het aantal putten kan een stuk worden uitgebreid, maar de winstgevendheid per put zal nooit veel zijn (nu nog negatief). Mentimeter kon goed de output van de discussie verwerken.

Bij de laatste sessie kwam helaas niemand opdagen.

Elektriciteit
Aan de elektriciteitstafel kwam duidelijk naar voren dat wij in Nederland in de (nabije) toekomst niet met een productieprobleem te maken krijgen, maar met een opslag/buffer probleem. Elektrificatie van bestaande systemen zal op termijn de noodzaak van opslag alleen maar doen vergroten. Het ontbreken van een verplichting tot mogelijke elektriciteitsopslag bij de gunning van de huidige SDE+-subsidies houdt duidelijk geen rekening met deze belemmering. Om ook in de toekomst een robuust en behapbaar elektriciteitsnet te garanderen moet een deel van de oplossing gezocht worden in alternatieve energiedragers waaronder bijvoorbeeld waterstof. Ook zou een slimme inrichting van ons elektriciteitsnet door middel van een “smart grid” de benutting van de capaciteit van het net kunnen doen vergroten. Windparken in onze Noordzee en onze daken vol zonnepanelen, zullen ik de toekomst slechts de helft van ons energievraagstuk beantwoorden.
Biomassa zou als een mogelijk substituut kunnen fungeren in de Nederlandse kolencentrales als transitiebrandstof. Aan de elektriciteitstafel van de KIVI-besturen dag was de algemene stelling dat het verstoken van biomassa niet de voorkeur verdient. Biomassa wordt op deze wijze namelijk op een laagwaardige wijze verwaard: namelijk als warmte. Ook laaide de discussie tussen gelijkspanning en wisselspanning aan de elektriciteitstafel hevig op. Voordelen van beide technieken kwamen naar voren, maar feit blijft wel dat onze huidige infrastructuur vrijwel volledig op wisselspanning is ingericht.

Cross-sectoraal
Bij de tafel cross-sectoraal was er vooral de mogelijkheid om nieuwe technieken toe te voegen aan de lijst van bestaande technieken. Daarnaast was er de mogelijkheid extra tips te geven bij het opstellen van het rapport.

In de eerste ronde werd heel kort buizentransport (Hyperloop) aangestipt, maar werd vrij snel over gegaan naar de tekortkomingen aan technieken in het klimaatakkoord. Eén  van de belangrijke tekortkomingen is een goede CO2-footprint voor technieken. Door de productie van bijv. een windmolen wordt er in de gehele keten CO2 uitgestoten om uiteindelijk schone energie te produceren. Dit moet op een goede vergelijkbare manier middels een footprint worden vergeleken om “verborgen” CO2-uitstoot in de keten ook mee te kunnen nemen in de weging voor welke techniek gekozen moet worden. Daarnaast was een risicoanalyse per techniek ook belangrijk om nu al de risico’s te weten van grootschalig gebruik van een techniek. Wat is het gevolg van het gebruik van 1 miljoen zonnepanelen of 60 GW aan wind op zee?
Tot slot werd er een nieuwe manier van CO2 opslag benoemd: gebruik van biomassa als bouwmateriaal. Biomassa slaat CO2 en met bijv. hout kan prima worden gebouwd, zowel laagbouw als hoogbouw. Op deze manier wordt biomassa beter benut dan door het bij te stoken in kolencentrales.

In de tweede ronde werd ingegaan op pyrolyse van methaan, een negatieve emissietechnologie. Hiermee kan op een schone manier bijv. waterstof worden verkregen en methaan uit de lucht worden gehaald. Een ander onderbelicht onderwerp was opslag van energie. Er wordt momenteel voornamelijk gekeken naar waterstof of batterij als buffer, maar er zijn meer mogelijkheden zoals pumped hydro of vliegwielen die tijdelijk energie kunnen opslaan.

De laatste sessie stond in het teken van Kernenergie en thermische opslag. Via mentimeter kwam naar voren dat dit beiden zeer kapitaalintensieve technieken zijn, maar voor lange tijd kunnen helpen. Met expertise uit de zaal werd de huidige stand van zaken besproken rondom kernenergie en tips hoe deze techniek te reviewen uitgewisseld.

Al met al waren alle sessies positief, met opbouwende kritiek en veel enthousiaste leden.

Afsluiting
De dag werd rond 15:30 plenair afgesloten. Enkele leden hadden zich al aangemeld als expert of aangegeven mee te kunnen helpen met het zoeken naar de juiste experts bij de verschillende technieken.

Mocht u bij het lezen van dit verslag of bekijken van de presentaties willen helpen bij de review van een techniek? Geef u dan op via klimaatrapport@kivi.nl

 

 

Introductie

Vorig jaar organiseerde KIVI het succesvolle evenement “Moving Away From Fossil Fuels".  

Na deze dag wilde de werkgroep dit succes voortzetten. Onder het jaarthema van 2019 “De Energietransitie” is het nieuwe doel om met de gehele vereniging de maatschappij te helpen met het vraagstuk hoe Nederland de doelstellingen van het Parijs klimaatakkoord kan halen. Er leven veel vragen in de maatschappij over beschikbare oplossingen, haalbaarheid rond dit thema, vragen waar wij als ingenieursvereniging met ruim 20.000 leden een antwoord op hebben.

KIVI Klimaatrapport

In 2019 willen wij inzicht en onderbouwing geven bij het concept Klimaatakkoord, dat momenteel in de maak is. We maken hiervoor een rapport, het KIVI Klimaatrapport. Wij willen niet op de stoel van bestuurders of politici gaan zitten. Wij willen als ingenieurs ons oordeel geven over mogelijke technische ontwikkelingen, wat zij waard zijn en welke belofte zij vervullen. Op deze manier maken we voor iedereen helder wat er écht mogelijk is met de huidige technologieën.

Doe mee!

Geef je input en deel je kennis  om de technische ontwikkelingen in perspectief te plaatsen. Kom op zaterdag 9 maart naar de KIVI Future Society Dag en werk mee aan de totstandkoming van het KIVI Klimaatrapport. Van 11:00 – 15:30 organiseren wij een interactieve dag, met workshops, lezingen, een debat en een keynote van KIVI hoofd-bestuurslid Diederik Samsom. Schuif aan bij onze KIVI klimaattafels om inzicht te krijgen in de gebruikte  technologieën zoals beschreven in het Klimaatakkoord. Elk blok kunt u een keuze maken uit één van de 6 klimaattafels (Energie, Mobiliteit, Industrie, Gebouwde Omgeving, Landbouw en Cross-sectoraal) waar telkens relevante technologieën worden besproken. Zo kunt u met uw expertise aanhaken bij de juiste tafel. Het exacte klimaattafelrooster komt binnenkort beschikbaar.

Het resultaat van de dag is hopelijk een extra opgave ter verdieping die je als individu meeneemt, of kunt inbrengen bij jouw afdeling.  

Kom 9 maart naar het  KIVI-gebouw Den Haag, deel je kennis en help mee!

De KIVI klimaatredactie