Transitie Religieus Erfgoed
Omschrijving
Nederland is ongekend rijk aan religieus erfgoed en bezit een grote variëteit aan gebouwen, van kerkgebouwen en synagogen tot kloosters en abdijen. Bij uitstek dit erfgoed, met vaak waardevolle interieurs, wordt door een breed publiek gewaardeerd vanwege zijn religieuze betekenis, maar ook vanwege zijn culturele en identiteit- en beeldbepalende functie in steden of dorpen.
Het religieus erfgoed staat echter onder zware druk. Ontkerkelijking en stijgende kosten leiden ertoe dat de eigenaren grote moeite hebben de kosten die hun historische gebouwen en kunstcollecties met zich meebrengen te dragen. Steeds meer kerken en kloosters sluiten daarom hun deuren. De komende jaren zal van de circa 6000 in religieus gebruik zijnde kerkgebouwen, als meest voorzichtige schatting, minimaal een derde zijn oorspronkelijke functie verliezen. Andere schattingen voorspellen een nog veel groter functieverlies. Om een voorbeeld te geven: In 1975 telde Nederland 1500 kloosters, waarvan er nu nog maar 135 in religieus gebruik zijn en binnen enkele jaren er nog eens 120 hun deuren zullen sluiten.
Eigenaren doen hun best om de gebouwen zo lang mogelijk open te houden, onder meer door te zoeken naar andersoortig gebruik naast het kerkelijke. Waar de exploitatie niet meer lukt, wordt vaak in een moeizaam en langdurig proces een nieuwe bestemming gezocht. Voor een aantal gebouwen dreigt sloop, zeker in stads- en dorpskernen waar de economische druk groot is of juist in gebieden waar krimp plaatsvindt.
De omvang van de opgave, de snelheid van deze transformatie en de schaal waarop dit in het hele land plaats vindt, afgezet tegen de bijzondere betekenis van deze gebouwen met hun waardevolle interieurs en vaak prominente ligging, maken deze opgave tot een maatschappelijk vraagstuk van nationaal belang. De uitwerking hiervan is het meest voelbaar op lokaal niveau. (Uit: Slotverklaring Agenda toekomst religieus erfgoed; december 2016)
Overheden zullen in afstemming met de verschillende partners met een nieuwe blik en vanuit een breed belangenkader naar de waardering van gebouwen en hun interieurs kijken. Het belang van behoud en de vraag naar transformatieruimte zullen een nieuwe balans moeten vinden.
Spreker(s)
Dagvoorzitter en discussieleider: prof ir. W. Poelman
ir. Ton Voets, voorzitter KIVI Afdeling Bouw
ir. Sylvia Pijnenborg, BOEI / directeur Religieus Erfgoed
P.H.G. Houben, hoofd bouwzaken bisdom Haarlem-Amsterdam
Lilian Grootswagers, Erfgoed.nu / Future Religious Heritage, Task Force Toekomst Kerkgebouwen
ir. Peter Drijver, architect
Hans van Beek, architect Atelier Pro
Roland Schraverus, ALLround Architects, architect
Locatie
Prinsessegracht 23, 2514 AP Den Haag
Organisator
Bouw
Naam en contactgegevens voor informatie
Ton Voets