Werkspoorfabriek, Museum van Zuilen 

Onze leden Gert Jan Luijendijk en Kees Huisman hebben een interessante middag bij Werkspoor Utrecht voorbereid die wij graag onder de aandacht van onze leden brengen. Aanmelden kan via de e-mail van Gert Jan. Zie onderaan. 

Op donderdag 10 april a.s. staat een excursie naar Zuilen gepland met een lezing over Werkspoor.

In 1827 begon Paul van Vlissingen in Amsterdam met het vervaardigen van stoomketels, stoom-machines en machines voor de suikerindustrie. In de loop van bijna twee eeuwen kende de Fabriek van Stoom- en andere Werktuigen, later Koninklijke Nederlandse Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, sinds 1929 Werkspoor en na de fusie met Stork, in 1954, Verenigde Machine-fabrieken Stork-Werkspoor, zowel hoog- als ontijdagen. 

Het binnenhalen van de opdracht voor de bouw van de Moerdijk-spoorbrug was een hoogtij maar bracht de firma in 1871 ook in grote financiële problemen. Met hulp van de bank werd het bedrijf gereorganiseerd. Een kwart eeuw later waren drie nieuwe hallen nodig om de grote opdracht van de Nederlandsch Zuid Afrikaansche Spoorweg Mij. te kunnen uitvoeren.

Voor verdere groei was in Amsterdam geen ruimte. Die was er wel vlakbij Utrecht in het dorpje Zuilen gunstig gelegen langs het Merwedekanaal en het spoor. Daar verrees vanaf 1913 een heel nieuw complex voor de fabricage van spoorrijtuigen en grote staalconstructies. Enkele van die constructies waren de verkeersbruggen over de Waal bij Nijmegen en Zaltbommel en over het Hollands Diep bij Moerdijk. Voor de bouw van grote apparaten en ketels verrees in 1960 de Apparatenhal (sinds 2013 bekend als de Werkspoorkathedraal). Niet lang daarna begonnen de opdrachten terug te lopen en/of gingen naar (buitenlandse) concurrenten. In 1972 werd de afdeling rollend materieel gesloten, in 1983 de apparatenbouw en in 1989 nam het Finse Wärtsilä de resten van Stork-Werkspoor over. Veel van de bedrijfsgebouwen in Amsterdam en Zuilen zijn sindsdien gesloopt.

Werkspoor was een grote klant van de Nederlandsche Staalfabrieken v/h J.M. de Muinck Keizer, afgekort d.M.K. in de volksmond Demka (dat werd in 1921 de officiële naam). In 1913 verhuisde ook deze firma van Hoogezand naar Zuilen en wel naar het terrein naast Werkspoor.

De komst van deze twee fabrieken had een enorme impact op de directe omgeving. Het kleine dorpje in de tot 1954 zelfstandige gemeente Zuilen, groeide uit tot een grote wijk van Utrecht waar vele van de duizenden werknemers van Werkspoor en Demka woonden. 

De interessante geschiedenis zette Wim van Scharenburg, zoon van een Werkspoorman, aan om te gaan verzamelen. In 2009 opende hij het Museum van Zuilen in zijn winkel aan de Amsterdamsestraatweg. In 2020 verhuisde het museum naar de Werkspoorfabriek, de voormalige plaatwerkerij waarvan de grote loods bewaard is gebleven.

Programma

13.30 uur   ontvangst met thee/koffie met iets daarbij in de Werkspoorfabriek

14.15 uur  welkom in het Museum van Zuilen met een korte introductie

14.30 uur  lezing over Werkspoor

15.30 uur  vragen en rondkijken

16.30 uur  afsluiting

AANMELDEN EN KOSTEN

In het Museum van Zuilen is bij een lezing ruimte voor maximaal 15 personen. Aanmelden voor dit bezoek op 10 april kan met een mailtje naar g.j.luijendijk@xs4all. nl onder vermelding van je naam. Mocht er heel veel belangstelling zijn dan organiseren we een extra bezoek.

De kosten voor deze middag bedragen € 25,00 per persoon. Dit is inclusief de thee/koffie, de lezing en een donatie aan het museum. Maak de deelnemersbijdrage graag over naar NL 82 INGB 0002212763 t.n.v. G.J. Luijendijk in Amersfoort o.v.v. Zuilen en je naam.

VOOR NADERE INFORMATIE: Gert Jan Luijendijk via bovengenoemd email-adres