Energiedragers en energietransities - toen en nu - gemiste kansen - ethiek van kernenergie

Symposium Energiedragers en energietransities - toen en nu - gemiste kansen - ethiek van kernenergie

Onderwerpen

1. De Energietransitie in Nederland: een zorgwekkende ontwikkeling door Ir. Arie Quik
2. Ethiek van Kernenergie voorbij "ja" of "nee" door Prof. dr. ir. Behnam Taebi
3. Energiedragers en energietransities van 1750 tot 2050 – Deel IIIB (slot) door Ir. drs. Fred van Iddekinge
4. Discussies

Dagvoorzitter: Prof. dr. ir. Genserik Reniers

Inleiders en onderwerpen

1.  De energietransitie in Nederland: een zorgwekkende ontwikkeling
Hoe is het mogelijk dat verstandige mensen en beleidsmakers zulke ingrijpende en potentieel schadelijke keuzes maken? Wat gaat er mis en hoe kan het beter?
De energietransitie in Nederland – en wereldwijd – mislukt op meerdere fronten. We maken het dagelijks mee: 4000 Nieuwe bedrijven wachten op een aansluiting op het net, de verdere bouw van wind op zee ligt voorlopig geheel stil, de politiek en het bedrijfsleven komen tot het inzicht dat het allemaal veel te duur wordt.
Dit wisten een aantal mensen jaren geleden al. Had men toen het besluitvormingsproces gebaseerd op de internationale norm ISO 31000 voor risico- en proces management, dan had veel ellende voorkomen kunnen worden. De gevolgen van falend beleid worden onevenredig gedragen door mensen met lagere inkomens. Zij betalen de prijs voor bestuurlijke fouten en gebrek aan langetermijnvisie.

2.  Ethiek van Kernenergie voorbij "ja" of "nee"
Professor Behnam Taebi studeerde Technische Materiaalwetenschappen en promoveerde in 2010 aan de TU Delft op onderzoek naar de ethiek van kernenergie. Verder deed hij onderzoek aan het Belfer Center van de Harvard University, waar hij een stevige band opbouwde met het Amerikaanse onderzoeksinstituut over ethiek van de techniek, met name rechtvaardigheid in multinationale opslag van kernafval. Zijn onderzoeksinteresses gaan uit naar energie-ethiek en energierechtvaardigheid, nucleaire ethiek en Maatschappelijk Verantwoord Innoveren.

3.  Energiedragers en energietransities van 1750 tot 2050 – Deel IIIB (slot)
De lezing is de afsluiting van een drieluik over het onderwerp Energiedragers en Energietransities van 1750 tot 2050. Eerdere delen werden op KIVI-RBT (mini-)symposia van respectievelijk 5 november 2021, 22 april 2022 en 24 maart 2023 gepresenteerd. Na een korte samenvatting van de voorgaande delen van het drieluik wordt aandacht besteed aan het risico-aspect van het veranderen van energiedragers, of te wel van een energietransitie. Een energietransitie leidde in het verleden vrijwel altijd tot een verbetering van zowel individuele als collectieve welvaart, procesveiligheid en vermindering van milieuverontreiniging. Sinds 2018 is Nederland geen netto exporteur meer, maar een netto importeur van aardgas. Op 1 oktober 2023 werd de aardgaswinning in Slochteren definitief beëindigd. Dit en de hoge prijs die voor het geïmporteerde aardgas betaald wordt komt onze betalingsbalans en ons industriële klimaat niet ten goede. Ook spelen de laatste jaren steeds meer politieke invloeden op de inzet van individuele energiedragers in Europa (en Nederland in het bijzonder) een rol. Dit maakt een zorgvuldige afweging met voldoende aandacht voor redundantie en diversiteit van energiedragers in de (nabije) toekomst er niet eenvoudiger op. Daarnaast brengt het voortslepende conflict in Oost-Europa (en de snel veranderende wereldorde door een dit jaar ontketende handelsoorlog) niet eerder vertoonde embargo’s op de inzet van diverse energiedragers met zich mee. “Politiek correct handelen” staat hierbij vaak haaks op “economisch correct handelen”. Ondanks al deze complicaties zal de spreker trachten een risico mijdende inzet van ons ter beschikking staande energiedragers tot 2050 te schetsen met inachtneming van door ons aangegane nationale en internationale verplichtingen. Hij zal een verantwoorde mix van energiedragers in 2050 bespreken. 

Tijdschema en namen van voordrachten

De sprekers

Ir. Arie Quik
Arie Quik (1945) studeerde Technische Natuurkunde aan de TU Delft. Hij werkte in de chemische industrie en de voedingsmiddelenindustrie als projectmanager, procesmanager, interimmanager en incidentmanager. Hij zette en calamiteitenplan op voor een netbeheerder, ontwierp kwaliteitssystemen en incidentsystemen. Veel ervaring in het buitenland. Zijn stijl kenmerkt zich dat hij aan mensen in alle lagen van de hiërarchie zelf laat beslissen hoe ze hun taken willen inpassen in de procedures. Degelijkheid en consistentie van procedures, maar ook souplesse en aanpassing aan voortdurende veranderingen. Arie was secretaris en medeoprichter van de KIVI-afdeling RisicoBeheer en Techniek.

Prof. dr. ir. Behnam Taebi
Behnam Taebi (1977) is hoogleraar Energie- en Klimaatethiek en wetenschappelijk directeur van het Climate Safety & Security center (CaSS) aan de Technische Universiteit Delft. Taebi is hoofdredacteur van het vaktijdschrift ‘Science and Engineering Ethics’, co-editor van een boek over ‘The Ethics of Nuclear Energy’ en auteur van een monografie over ‘Ethics and Engineering. An introduction.’ Hij is lid van de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) die de regering en parlement adviseert over klimaatbeleid. Hij heeft tevens meegewerkt aan het rapport ‘Splijtstof’ die de raad voor Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) in 2022 publiceerde over kernenergie in Nederland. Een recente publicatie is een artikel van hem in de NRC van 4 november 2025.

Ir. drs. Frederik Willem van Iddekinge
Fred van Iddekinge (1946) is bestuurslid en waarnemend coördinator/secretaris van de Afdeling RisicoBeheer en Techniek (KIVI-RBT)
Hij studeerde scheikundige en nucleaire technologie aan de TU Delft. Aan de EUR behaalde hij 10 jaar later een MBA. Hij werkte in onderwijs en research en als chemisch ingenieur in de procesindustrie. Daarna werkte hij ruim 25 jaar als coördinerend nucleair veiligheidsinspecteur van de Kernfysische Dienst (KFD, thans ANVS: Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming) bij achtereenvolgens SZW, VROM en ILT. Hij heeft 20 jaar ervaring bij de IAEA (International Atomic Energy Agency), de laatste jaren als board member van diverse werkgroepen, werkte zes jaar als risico- en veiligheidsspecialist, had tal van nevenfuncties, zoals rapporteur van incidenten en veiligheid aan het Nederlandse parlement, lid ledenraad KIVI, bestuurslid Afdeling Nucleaire Technologie (KIVI-NT). Hij woonde 3 jaar in de Verenigde Staten en werkte 2 jaar in Engeland.

Prof. dr. ir. Genserik Reniers
Genserik Reniers (1974) is hoogleraar Safety of Hazardous Materials aan de TU Delft. De burgerlijk scheikundig ingenieur en doctor in de Toegepaste Economische Wetenschappen doceert daarnaast op de Campus Brussel van de KU Leuven en is tevens gastprofessor aan de Universiteit Antwerpen. Zijn passie voor veiligheid deed hij op tijdens zijn promotieonderzoek naar geclusterde veiligheidscultuur in de chemische industrie. “Tijdens debatten met collega's en mensen uit de industrie zag ik hoe multidisciplinair het onderwerp Safety is en hoe wijdverbreid. Op dat moment werd ik door het veiligheidsvirus gegrepen. Sinds 9/11 is beveiliging daar bij gekomen. De essentie is immers dezelfde: de omgang met onzekerheid. Mijn onderzoeksgebied is enorm breed. Er valt altijd iets nieuws te leren en dat maakt het fascinerend. Bovendien zijn er veel raakvlakken met andere disciplines, zoals chemie, engineering, psychologie en economie, ook allemaal passies van mij.”