In juli 2025 is de bouw gestart van TANGO, een bijzonder koppel satellieten. Over een paar jaar speuren ze vanuit de ruimte naar bronnen van broeikasgassen op aarde.
It takes two to tango. Eind juni werd het contract voor de bouw van TANGO ondertekend tussen de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en hoofdaannemer ISISPACE. Deze week ging de bouw dus al van start.
Vuilnisbelten en fabrieken
TANGO staat voor Twin ANthropogenic Greenhouse gas Observers. De naam beschrijft wat het is: een koppel gelijksoortige satellieten die broeikasgassen observeren die door mensen zijn veroorzaakt, zoals de uitstoot van elektriciteitscentrales, vuilnisbelten en fabrieken.
Emissiepluimen
Elk van de twee compacte, wendbare cubesats heeft een inhoud van 16 liter, en weegt 25 kilogram. De ene meet straks de uitstoot van CO2 en methaan – de belangrijkste broeikasgassen –, de andere stikstofdioxide.
Beide satellieten hebben instrumenten, gebouwd door TNO, aan boord die het aardoppervlak afscannen, zogeheten push broom spectrometers, zegt Jochen Landgraf van SRON. 'NO2 meet je in het zichtbare deel van het spectrum, tussen 405 en 490 nanometer. CO2 en methaan juist in het korte golf infrarode gebied (SWIR) tussen 1590 en 1680 nanometer. Dus gebruiken we andere camera's en wat andere optische componenten. De SWIR-camera bouwt SRON specifiek voor TANGO.'
De twee vliegen achter elkaar aan. Ze maken beelden van emissiepluimen met een resolutie van 300 x 300 meter. Zo meet het koppel elke vier dagen de uitstoot van 150 tot 300 grote, industriële faciliteiten en energiecentrales. Per jaar meet TANGO de uitstoot van meer dan tienduizend bronnen.
Tripomi
Het satellietenkoppel vormt een aanvulling op Sentinel-5p die met instrument Tropomi al sinds 2017 met een breder blikveld onder meer methaan meet, en op de aankomende CO2M-missie, die dat doet voor CO2. ‘Ziet’ Tropomi maar 5 procent van de broeikasgasbronnen, TANGO krikt dat op naar 70 procent
Afspraken handhaven
Het zoeken naar bronnen van broeikasgassen is van groot belang voor het afremmen van klimaatverandering. Veel landen hebben beloofd om hun uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, in bijvoorbeeld het Klimaatakkoord van Parijs en de Global Methane Pledge. Om die afspraken te handhaven, is het belangrijk om te zien waar broeikasgassen precies vandaan komen. Lekt een bedrijf bijvoorbeeld methaan, dan kan het daarop worden aangesproken om de lekken te dichten.
‘De gegevens van TANGO zijn internationaal van grote waarde omdat ze actionable zijn, ze gaan helpen gerichte maatregelen te nemen’, zegt Richard Engelen, adjunct-directeur van het Copernicus Atmospheric Monitoring System (CAMS) van de Europese weerdienst ECMWF in een persbericht van de Netherlands Space Office.
Megavuilnisbelten
In een groot verhaal in De Ingenieur van augustus 2023 kwamen de grootste bronnen van methaanuitstoot aan bod: veeteelt (de boeren en winden van koeien zijn berucht) en olie- en gasinstallaties die niet goed functioneren. Maar verrassend waren vooral de megavuilnisbelten in armere landen waar grote hoeveelheden methaan vrijkomen door rottend organisch afval.
Vier samenwerkende Nederlandse partijen
TANGO wordt eigendom van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Het satellietsysteem wordt nu ontwikkeld door vier samenwerkende Nederlandse partijen: het bedrijf ISISPACE in Delft, TNO, SRON in Leiden en het KNMI.
ISISPACE leidt de implementatie en is verantwoordelijk voor de satellieten, lancering en operaties van de twee satellieten. TNO ontwikkelt en bouwt de instrumenten die de metingen van CO2, methaan en NO2 verzorgen en werkt aan een emissieatlas voor broeikasgasuitstoot. SRON en KNMI hebben de wetenschappelijke leiding over het project en ontwikkelen de algoritmen voor het afleiden van de gasconcentraties. SRON ontwikkelt de elektronica van de detectoren en het grondsegment voor het verwerken van de data.
Update 15 juli: details over de twee satellieten toegevoegd.
Openingsbeeld: stilstaand beeld uit een animatie van TANGO. Beelden: SRON
